پاورپوینت بررسی مبانی نظری طراحی خانه نگهداری کودکان بی سرپرست
بخشی از مطلب
موضوع کودکان از جمله موضوعات مورد توجه در جوامع بین المللی است . به ویژه
کودکانی که به نوعی فاقد سرپرست مؤثر و بصلاحیت می باشند. کودکان یکی از
گروههای آسیب پذیر جامعه هستند و نیاز به حمایت و مراقبت بزرگترها دارند.
آسیب پذیری کودکان ایجاب می کند که با وضع قوانین مناسب و حمایت و مراقبت
لازم از آنان، رشد و سلامت جسم و روان آنان را تأمین کنیم. این نگرش نسبت
به کودک کمک می کند تا در آینده از حقوق اجتماعی لازم برخوردار شود و پیمان
نامه جهانی حقوق کودک نیز به همین علت تصویب گریده است.
نکته دوم که باید مورد توجه قرار گیرد این است که وقتی در نظام رفاه اجتماعی از این گروهها صحبت می شود ، سه هدف مد نظر است :
1ـ تأمین نیازهای افراد 2ـ کنترل مسائل اجتماعی 3ـ برابری فرصتها. چون
کودکان از گروههای تحت پوشش و حمایت نظام رفاه اجتماعی هستند باید این سه
نکته در مورد آنها در نظر گرفته شود .
وقتی صحبت از نیاز به میان می آید این مفهوم طیف وسیعی دارد و شامل نیازهای
بدنی مانند نیاز به غذا، آب، اکسیژن و ... می باشد که تأمین این نیازها
جهت بقای کودک، حفظ سلامت و بهداشت جسمی ـ روانی ضروری می باشد و نیازهای
روانی مانند نیاز به مقبولیت و پذیرش، نیاز به امنیت و .... می باشد .
دوران کودکی در رشد و پرورش کودکان اهمیت ویژه ای دارد . در واقع پایه و
اساس رشد جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودکان در این سالها شکل می گیرد.
ضرورت حمایت و تدوین قوانین خاص برای کودکان از این اصل اساسی روانشناسی
ناشی می شود که کودکان نه تنها از نظر کمیت بلکه از نظر کیفیت با بزرگسالان
تفاوت های اساسی دارند و خواسته ها، نیازها و ویژگیهای خود را دارند.
حمایت از کودکان بی سرپرست از دیدگاه اسلام :
« اسلام به عنوان کامل ترین دین الهی همواره مستضعفین و محرومین اجتماع را
زیر چتر حمایت خویش داشته است و در این بین ایتام بیشتر از سایر محرومین
مورد رأفت و عطوفت قرار گرفته اند . جهت بررسی چگونگی نظر اسلام در مورد
حمایت از این گروه خاص ، قرآن کریم ، احادیث و روایات منسوب به پیامبر و
ائمه اطهار مانند خورشیدی درخشان روشنایی بخش راه ما خواهد بود .
در دین اسلام جامعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و برای پاک سازی اجتماع
از هر گونه آسیب لازم است که مسائل آسیب را در مورد یک یک افراد از میان
برداشته شود. اینکه حضرت محمد (ص) به پدر و مادرها سفارش می کنند که در
مورد کودکانشان رفتار یکسان داشته باشند خود نمایانگر علم ایشان به این
مسئله است که عقده های روانی که در اثر تبعیض ممکن است برای کودکان بوجود
آید باعث آسیب پذیری روح آنها در بلوغ و در نتیجه باعث آسیب پذیری اجتماع
خواهد شد و تکیه و تاکید بر مومنین برای رسیدگی به وضعیت ضعفاً و خصوصاً
ایتام نیز به همین منظور است.
برای سنجش اهمیت موضوع ایتام در اسلام کافی است به اینکه کلمه ایتام و مشتقات آن حدوداً 23 بار در قرآن کریم وارد شده است.
از دیدگاه قرآن و مفسرین « یتیم » به کودک صغیری گفته می شود که پدرش را از
دست داده باشد بنابراین کودکی که پدر دارد اما از وجود مادر محروم است، «
یتیم » محسوب نمی شود و همچنین اگر کسی پس از بلوغ پدرش را از دست بدهد و
با اینکه یتیم صغیری به سن بلوغ برسد نیز یتیم محسوب نمی شود.
از نظر اسلام جهت حفظ و کنترل ایتام و آموزش مسائل اساسی حیات در صورتی که
امکان سرپرستی در خانواده خود کودک نباشد ضروری است در خانه ای دیگر شبیه
وضع قبلی تربیت شود.
البته اسلام در مورد مسئولیتهای نگهداری ایتام اولویتهای قائل شده است. در
این مورد ابتدا مادر و سپس اقوام به ترتیب نزدیکی نسبت، پس از آن همسایگان و
در نهایت دولت به نمایندگی از جامعه اسلامی مسئولیت دارند.
از نظر اسلام در صورت حیات مادر فرد دیگری برای نگهداری از یتیم اولی تر
نخواهد بود. زیرا کودک هر چه خردسال تر باشد نیازش به محبت نوازش و حمایت
مادر بیشتر است.
با مطالعه در متون اسلامی در می یابیم که اسلام مایل است کودک خصوصاً در
هفت سال اول زندگی آزاد و در خانه در کنار مادرش باشد تا از نظر عاطفی به
خوبی ارضاء شده و خوی و عاطفه اش شکل گیرد . از او معارف بیاموزد و اخلاقش
رنگ پیدا کند.
نقش مادر در تربیت کودک به قدری مهم و مؤثر است که خداوند متعال در قرآن
کریم بهشت را به مادران نوید داده است. پیامبر اسلام فرموده اند :
بهترین خانه مسلمانان آن منزلی است که در آن خانه ، یتیمی زندگی کند و با
وی به نیکی رفتار شود و بدترین منزل ها آن خانه ای است که در آنجا به یتیمی
اهانت گردد . آنگاه فرمودند : من و کسی که یتیمی را سرپرستی نماید با هم
در بهشت خواهیم بود . .
بررسی دیدگاههای کشورهای مختلف نسبت به حمایت و نگهداری از کودکان بی سرپرست و یتیم:
الف ـوضعیت نگهداری ازکودکان ونوجوانان بی سرپرست در برخی از کشورهای اروپایی به شرح زیر است:
در انگلستان گروههای مختلف به این مساله پرداخته اند و شاید عمده ترین آنها
آنترویوزف ها می باشند که کودکان بی سرپرست را در کلیساها آموزش می دهند،
به طوریکه اغلب کشیشان از میان آنها می باشند .
در فرانسه هنوز شبانه روزیها در خارج از شهرها و دور از دسترس جامعه فعالیت
می کنند ( البته در سالهای اخیر سعی بر حذف شبانه روزیها و فرستادن
بچه ها به آغوش خانواده شده است )
در کشور فنلاند حقوق خاصی برای کودکان یتیم در نظر گرفته شده که با مرگ پدر
و مادر یا هر دو به تمام فرزندان زیر 16 سال تعلق می گیرد و در مواردی تا
21 سالگی حمایتهای مالی ادامه می یابد .
در ایتالیا اعتقاد بر این است که برای اطفال رها شده بی سرپرست محیطی
مناسبتر از خانواده وجود ندارد و در نتیجه اخیراً تعدادی از خانواده های
ایتالیایی به منظور گسترش خانواده سعی در نگهداری کودکان بی سرپرست دارند و
از جانب دولت ایتالیا مورد تشویق قرار می گیرند . در این کشور بر طبق آمار
موسسات حمایت از کودکان بی سرپرست از سال 1980 تا 1985 سیر نزولی داشته و
طی این سالها تعداد موسسات حمایتی از 60 واحد به 40 واحد رسیده است . این
کاهش را به ارتقای سطح فرهنگ عمومی نسبت می دهند .
در ایرلند هیاتی به نام هیات فرزند خواندگی فعالیت می نماید که داوطلبان با مراجعه به این هیات درخواست فرزند خواندگی می کنند .
در آلمان، وزارت خانواده، جوانان و بهداشت عهده دار حمایت از کودکان و
نوجوانان می باشد. حق سرپرستی کودکان و نوجوانان بی سرپرست با این مرکز است
و از آنها در پانسیون نگهداری می شود. این مراکز زیر نظر متخصصین اداره می
شوند و کودکان سنین پایین به خانواده سپرده می شوند.
در یونان سازمان بهداشت یکی از اصلی ترین مراکز حمایت از کودکان می باشد .
عمده ترین هدف این سازمان نگهداری کودکان در خانواده هایشان و در محیطهای
خانوادگی است. لذا از سپردن کودکان به مؤسسات جلوگیری می نماید و برای
خانواده ها به تناسب نیازشان کمک ارسال می دارد.
در دانمارک اطفال حتی الامکان به خانواده ها واگذار می شوند . در غیر این
صورت دولت علاوه بر وسایل مربوط به پرورش کودکان تعدادی خانه ییلاقی ساخته
است که هر خانه به وسیله مربی متناوباً در اختیار یک دسته از بچه ها که با
هم آشنا و هم بازی هستند گذاشته می شود .
ب ـ وضعیت نگهداری ازکودکان ونوجوانان بی سرپرست در برخی از کشورهای آسیایی به شرح زیر است :
اطلاعات رسیده از تایلند به عنوان یک کشور شرقی تقریباً به وضعیت شبانه
روزی های متداول دنیا اشاره دارد. تایلند از لحاظ مرگ و میر ناشی از سوء
تغذیه در سطح بین المللی مقام دوازدهم را دارد. کودکان در این کشور عموماً
به کارگری و دستفروشی می پردازند. تعدادی از کودکان تایلندی که زخمهای جسمی
و دردهای عاطفی فراوان دارند جمع آوری شده و در مدرسه روستایی کودکان که
در سال 1979 تأسیس و در سال 1980 رسماً گشایش یافته ، زندگی می کنند.
در کشور پاکستان حدود 5 سال قبل از جدایی پاکستان از شبه قاره هند انجمنی
به نام انجمن فیض الاسلام تأسیس شد که در حال حاضر نیز فعال می باشد. این
انجمن که در حال حاضر با دایر نمودن شعبات متعدد در شهرهای مختلف پاکستان
فعالیت دارد. براساس چارچوب اساسنامه خویش اقداماتی جهت ایجاد کار برای
افراد بی سرپرست انجام داده که بخشی از درآمد مؤسسه از این راه تأمین می
شود ضمن اینکه کمکهای مردمی و مساعدت دولت نیز در گردش کار مؤسسه مؤثر می
باشد.
در ژاپن علاوه بر اجرای مراکز راهنمایی کودکان و خانواده خانه های گروهی (
پدر خانواده به همراه 6 کودک ) و خانه های موقت وجود دارد که به کودکانی که
در مؤسسات زندگی می کنند ،شانس داشتن یک زندگی خانوادگی عادی را در خلال
تعلیماتشان بدهند .»
و.....
