پاورپوینت بررسی اقلیم گرم و خشک
شناخت عوامل اقلیمی
اقلیم تا آنجا که با آسایش انسان رابطه بر قرار می کند نتیجه عواملی همچونتابش آفتاب -
دمای هوا – رطوبت هوا – وزش باد و میزان بارندگی است .
الف ) تابش آفتاب
تابش اشعه خورشید به سطح زمین باعث ایجاد گرمای طبیعی می شود .
ب ) دمای هوا
میزان گرما و سرمای شطح زمین عامل اصلی تعیین کننده درجه حرارت هوای بالای آن است .
هوا عبور دهنده کلیه طیف های نور خورشید بوده و در اثر دریافت اشعه خورشید
دمای آن به طور مستقیم افزوده نمی گردد اما لایه های هوا به وسیله تماس با
سطح زمین که در اثر دریافت اشعه خورشید گرم شده اند ; گرم می شوند و سپس
لایه های گرم شده هوا , گرمای خود را به وسیله جابجایی به لایه های دیگر
منتقل میکنند . جریان هوا و باد نیز باعث تماس بیشتر توده های عظیم هوا با
سطح زمین شده و بدین طریق باعث گرمی هوا می شود.
و عکس این مطلب در زمستان و شب رخ می دهد . بدین ترتیب که هوا در اثر تماس
با سطح زمین گرمای خود را از دست می دهد و سرد می شود . در نتیجه میزان
تغییرات روزانه و سالانه درجه حرارت هوا به تغییرات درجه حرارت سطح مورد
تماس آن بستگی دارد .
با توجه به این که سطح دریا ها خیلی آهسته تر از سطح زمین تحت تآثیر آفتاب
گرم می شوند لذا میانگین درجه حرارت هوای بالای خشکی ها در تابستان بالا تر
و در زمستان پایین تر از میانگین درجه حرارت هوای بالای دریاهاست .
ارتفاع از سطح دریا نیز تعیین کننده درجه حرارت هوا می باشد و در یک عرض
جغرافیایی مشخص , مناطقی که در ارتفاع بیشتری قرار دارند سرد تر از مناطق
پایین تر هستند .
ج ) رطوبت هوا
منظور از رطوبت هوا مقدار آبی است که به شکل بخار در هوا وجود دارد, که این
بخار از طریق تبخیر آب سطح اقیانوس هاو دریا ها و همچنین سطوح مرطوبی چون
گیاهان وارد هوا می شود. هر چه هوا گرم تر باشد بخار آب بیشتری را در خود
نگه می دارند . به عنوان مثال ظرفیت پذیرش بخار آب در هوایی که دمای آن ۱۸
درجه سیلسیوس است سه برابر هوایی است که دمای آن ۲ درجه سیلسیوس می باشد .
همچنین با کم شدن ارتفاع تراکم بخار آب در هوا زیاد می شود
بیابان سرزمین گسترده‌ای است که به‌نوعی از منطقه خشک و کم‌باران در
جغرافیای کره زمین گفته می‌شود و به خاطر بارندگی سالیانه کم دارای پوشش
گیاهی کمی
است.
ویژگی آب و هوای
خشک
1. بارندگی در مناطق خشک کم و نامنظم است
2. مقدار باران در سالهای مختلف متفاوت است و ممکن است حتی چند سال بارندگی صورت نگیرد
3. بارندگی اغلب شدید و به صورت رگبار است
4. به علت خشکی و وزش باد میزان تبخیر و تعرق بیشتر از بارندگی سالانه‌است
5. وزش باد در مناطق خشک به ویژه بیابانها شدید است که علاوه بر حمل ذرات گرد و غبار بر خشکی هوا می‌افزاید
از مهم‌ترین مشخصات صحراها بارش کم‌باران، کم بودن پوشش گیاهی و اختلاف
زیاد دمای روزانه است. در واقع صحرا به نواحی اطلاق می‌شود که با کمی
رطوبت، موجودات زنده و تغییر شدید دمای شب و روز مشخص می‌شوند. صحرای غربی
نام یک منطقه جغرافیایی در جنوب مغرب یا مراکش است. در فارسی به صحرای
بسیار خشک و خالی اصطلاحاً صحرای برهوت گفته می‌شود.
پراکندگی بیابانها
برای بیابان تعاریف متعددی بیان شده‌است. در همه این تعاریف به دو ویژگی
اغلب بیابانها یعنی کمبود بارش و تبخیر زیاد تاکید می‌شود.خوشبختانه
کارهای زیادی در زمینه بیابان زدایی شده است.
در زمین چند نوار عمده بیابانی وجود دارد که مهم‌ترین آنها در نیمکره شمالی
از مجاورت اقیانوس اطلس تا حدود چین است که شامل صحرای بزرگ آفریقا،
بیابان عربستان، ایران، ترکمنستان، گبی و تار است
گرم شدن زیاد منطقه بر اثر تابش خورشید
در منطقه‌های استوایی به علت تابش عمود آفتاب بیشترین گرما دریافت می‌شود و
بیشتر بیابانها نیز در این عرضهای جغرافیایی قرار دارند(از جمله صحرا ی
بزرگ آفریقا).
خشکی یک پدیده اقلیمی است که در اثر فقدان یا کمبود رطوبت حادث می شود.
فقدان و کمبود رطوبت از روی خاک، پوشش گیاهی و پستی و بلندی مناطق خشک مشخص
می شود شناخت مناطق خشک ممکن است از طریق مطالعات خاک شناسی، گیاه شناسی و
ژئومورفولوژیکی انجام پذیرد. پایه و مشخصه اصلی شناخت مناطق خشک اقلیم می
باشد.
طبقه بندی اقلیمی، شاخصی است که نسبت به تغییرات حساس است و در بسیاری از
مناطق دنیا استفاده می شود. گیاه، خاک و خصوصیات ژئومورفولوژیکی نسبت به
اقلیم کمتر تغییر می کنند و دارای انعطاف پذیری کمتری می باشند.به رغم این
خصوصیت این عوامل جهت تعیین نواحی خشک استفاده می شود. مناطق خشک از لحاظ
خاک، پوشش گیاهی و بارندگی باهمدیگر متفاوت می باشند.
خصوصیات مناطق خشک عبارتند از:
١ ـ فشار بالای هوا که باعث می گردد دما بالا باشد و شرایط گرم و خشک در این مناطق حاکم باشد.
٢ ـ باد: در مناطق خشک بادها بطور ممتد می وزند و باعث کاهش رطوبت می شوند.
٣- توپوگرافی: وقتی هوا با سلسله کوهها برخورد می کند در آن منطقه هوای سرد ایجاد می شود. در کوهپایه ها چنین هوایی وجود دارد.
٤ ـ اقیانوسها: در اقیانوسها و دریاها میزان میزان دما پایین تر است و
بادها با نسیم سردی می وزند، رطوبت درنتیجه تبادل هوا جابجا می شود وهوای
گرم جای خودش را با هوای سرد عوض می کند.
یک یا چند تا از عوامل فوق در مناطق خشک به چشم می خورد. ولی علت اصلی
خشکی، گسترش الگوهای آتمسفری جهانی است. استفاده از عوامل فشار هوا، باد،
تو پوگرافی و اقیانوس برای نشخیص مناطق پر باران خشک، سرد و معتدل
بسیارمتداول است.
به طور کلی عواملی که باعث خشکی آب و هوا در مناطق مختلف جهان شده است عبارت است از:
گرم شدن زیاد منطقه بر اثر تابش خورشید
اثر مراکز فشار یا پر فشار زیاد (به ویژه مجاور حاره ای)
اثر جریانهای سرد ساحلی اقیانوسها
اثر سلسله کوههای مرتفع و فلات های مرتفع
دور بودن از تأثیردریاها و اقیانوسها
عدم صعود هوا حتی در هوای مرطوب و آشوبهای هوائی
یک سوم سطح کره زمین را مناطق خشک و لم یزرع پوشانده است که سه چهارم این
مناطق در کشورهای آفریقایی، آسیایی و استرالیا وجود دارد. مشخصه این مناطق
این است که در سال بارندگی کم و اندک وجود دارد. مناطق خشک دارای شرایط
محیطی و اقتصادی خاص خود هستند این مناطق ٨٢ درصد منابع نفتی، ٨٦ درصد آهن و
٧٩ درصد مس و ٦٧ درصد الماس دنیا در خود جای داده اند (Hearhcote ، ١٩٨٣).
نواحی خشک از لحاظ منابع معدنی غنی می باشند ولی از نظر آب کمبود دارند،
بنابراین مواجه با مشکلات اکولوژیکی هستند. خشکسالی و قحطی مناطق خشک را
تهدید می کند.
اقالیم خشک یک سوم سطح کره زمین را اشغال کرده و ١٥ درصد جمعیت جهان در این
مناطق زندگی میکنند. گر چه جمعیت به طور نسبی در مناطق خشک پایین است ولی
در شهر های بزرگ مناطق خشک مانند پکن، تهران، کراچی جمعیت زیادی زندگی می
کنند. در بین سالهای ١٩٦٢ تا ١٩٨٥ جمعیت مناطق خشک ٨١ درصد رشد داشته است.
به دلایل فرصتهای اقتصادی جمعیت مناطق خشک رو به افزایش است.
موانع عمده توسعه در مناطق خشک عبارتند از:
١- مشکلات محیطی در ارتباط با عدم آب کافی
٢- عدم سرمایه گذاری جهت زیر ساختهای اقتصادی
عامل اصلی که بر فعالیتهای اقتصادی و تولیدی در مناطق خشک تاثیر می گذارد ناشی از کمبود یا فقدان آب می باشد
در رابطه با شرایط زمستانی این مناطق، فرم ساختمان می‌تواند در طول محور
شرقی- غربی گسترش یابد. اما شرایط تابستانی حکم بر فشردگی ساختمان نموده و
داشتن فرمی مکعب شکل را ضروری می‌نماید در هر صورت با بریدن قسمتی از این
مکعب و پر نمودن حفره ایجاد شده با سایه (سایه دیوار، درخت، پیچک، چفته مو)
و هوای خنک شده بوسیله تبخیر آب سطح چمن برگ درختان، حوض و فواره می‌توان
اقلیم نسبتاً مطلوبی در ساختمان ایجاد نمود در اطراف این باغچه داخلی پلان
ساختمان می‌تواند آزاد باشد بدین ترتیب پلان کلی ساختمان در این مناطق بطرف
داخل معطوف می‌گردد. آنچه بدین ترتیب برای مناطق گرم و خشک پیشنهاد
می‌گردد همان فرم زیبا و مشهور خانه‌های سنتی ایران است که از دوران ماقبل
تاریخ تاکنون نه تنها در مناطق داخلی ایران بلکه در نواحی خشک خاورمیانه
نیز تکرار شده است.
ساختمانهای حیاط دار قدیمی بهترین فرم و ترکیب ممکن اجزاء یک ساختمان برای
تعدیل اقلیم بشمار می‌روند. اطاقهای اینگونه منازل که فقط به داخل حیاط باز
می‌شوند در برابر سرمای زمستان باد و طوفان شن که معمولاً در مناطق کویری
در جریان است حفاظت می‌شوند. در زمستان اطاقهای رو به جنوب و در تابستان
اطاقهای رو به شمال این مجموعه مورد استفاده قرار گرفته و بدین ترتیب محل
زندگی نیز با اقلیم هماهنگ می‌گردد حیاطهای داخلی که شامل درخت، حوض و سطوح
سبز گیاهان هستند یکی از مؤثرترین عوامل ایجاد رطوبت در هوای خشک اینگونه
مناطق به شمار می‌روند. در شب هوای سرد مجاور پشت بام بطرف پائین حرکت کرده
و در داخل حیاط و جسم دیوارها می‌ماند و به این ترتیب باعث افت حداکثر
دمای هوای داخل حیاط در روز می‌شود در نتیجه در روز هنگامیکه دمای هوای
خارجی و شدت تابش آفتاب به حداکثر می‌رسند هوای داخل ساختمان نسبتاً معتدل
خواهد ماند.
تهویه موردنیاز اقلیم گرم و خشک در مناطق گرم و خشک باید میزان تهویه طبیعی
در روز را به حداقل ممکن رساند، چون در اثر ورود هوای گرم خارج بداخل،
دمای هوا و سطوح داخلی نیز افزایش می‌یابد. به خصوص در طول روز که سرعت باد
زیاد و در نتیجه میزان تهویه طبیعی نیز زیاد است، تغییرات دمای هوای داخلی
در سطحی نزدیک به دمای هوای خارج تغییر می‌نماید. از طرف دیگر ، چون رطوبت
هوای اینگونه مناطق کم است. حتی با جریان هوایی با سرعت کم امکان سرد شدن
بدن از طریق تبخیر عرق بدن وجود داشته و در نتیجه احتیاج به سرعت زیاد هوا
برای خنک سازی از راه تبخیر لازم نمی‌باشد. سرعت هوا برای ایجاد چنین
وضعیتی می‌تواند cm 15 در ثانیه باشد و این سرعتی است که در نتیجه اختلاف
دمای سطوح و همچنین در نتیجه نفوذ هوای خارج بداخل از طریق درز پنجره‌ها ،
در هوای اطاق بوجود می‌آید و بدین ترتیب نیازی به باز بودن پنجره‌ها نخواهد
بود. در عصر و شب ، بدلیل پایین بودن دمای هوای خارج نسبت به دمای هوا و
سطوح داخلی تهویه طبیعی امکان سریع خنک شدن هوای داخلی را بوجود می‌آورد
و.....
