پاورپوینت بررسی آشنائی با معماری جهان مصر باستان
بخشی از مطلب
Ancient Egyptianدوره
مقدمه
بسیاری از کتب تاریخ هنر، به هنگام پرداختن به هنر تمدن‌های کهن یا تمدن
بین‌النهرین را اولین مبحث قرار می‌دهند یا تمدن مصر را. البته شکی وجود
ندارد که قدمت تمدن بین‌النهرین در قیاس با تمدن‌های دیگر بیشتر است. لیکن
تمدن بین‌النهرین همواره محل تاخت و تاز اقوام مختلف بوده است و تاریخی
آشفته دارد. همین آشفتگی در تنوع و تغییرات مدام در جلوه‌های هنری آن تمدن
دیده می‌شود. لذا در آثار هنری باقیمانده از تمدن بین‌النهرین، همان گونه
که دیدیم، به رغم زیبایی و قدرت، نمی‌توان به دنبال یک منشاء و یک منبع
الهام و حتی یک شیوه بادوام بود. تمدن بین‌النهرین به رغم سرگذشت پرنشیب و
فراز خود، در آثار هنری شکل گرفته در تمدن‌های دیگر، تاثیراتی مهم گذاشته
است. حتی در ابتدایی‌ترین تجلیات هنر مصر می‌توان آثاری از این تاثیر
مشاهده کرد، اما این تاثیرات، به همان ادوار ابتدایی محدود می‌شود. هنر مصر
در این زمینه سرنوشتی کاملاً متفاوت و متضاد با سیر تاریخی بین‌النهرین
دارد.
مصر با تاریخی نسبتاً آرام و یکدست که کمتر تحت هجوم قرار گرفته است،
توانست در زمینه‌های هنری، هویتی مستقل و باثبات و دست‌نخورده را برای مدتی
بسیار طولانی حفظ نماید.
رود نیل در طول تاریخ، منشاء آبادانی و منبع حیات این سرزمین و ساکنان آن
بوده است. با توجه به اینکه این رودخانه از میان دو بیابان خشک صحرای
عربستان در شرق و صحرای لیبی در غرب عبور کرده و نوار سبز و حاصلخیزی را در
این پهنه خشک و سوزان ایجاد نموده، می‌توان به جرات نیل را شاهرگ حیاتی
تمدن مصر دانست.
مصر با تاریخی نسبتاً آرام و یکدست که کمتر تحت هجوم قرار گرفته است،
توانست در زمینه‌های هنری، هویتی مستقل و باثبات و دست‌نخورده را برای مدتی
بسیار طولانی حفظ نماید. رود نیل در طول تاریخ، منشاء آبادانی و منبع
حیات این سرزمین و ساکنان آن بوده است. با توجه به اینکه این رودخانه از
میان دو بیابان خشک صحرای عربستان در شرق و صحرای لیبی در غرب عبور کرده و
نوار سبز و حاصلخیزی را در این پهنه خشک و سوزان ایجاد نموده، می‌توان به
جرات نیل را شاهرگ حیاتی تمدن مصر دانست.
نقشه مصر باستان
تاریخ‌نویسان، دوره کهن مصر را به سه بخش تقسیم نموده‌اند:
دوره پادشاهی کهن (2040 – 3200 ق.م.)؛
دوره پادشاهی میانه (1650 – 2040 ق.م.)؛
دوره پادشاهی جدید یا امپراتوری (1070 – 1550 ق.م.).
در میان این ادوار، گاهی کشمکش‌های سیاسی و نظامی نیز رخ می‌داد. لیکن این
تنش‌ها چنان ناچیزند که ما در هنر مصر نوعی یگانگی در موضوع، تلقی و بیان
در طول قریب به 2000 سال مشاهده می‌کنیم. هنر مصر را در عهد کهن می‌توان
اجمالاً با صفات دینی، ابدیت‌گرا، کاهنی و ایستا توصیف نمود.
مشخصات اجتماعی و باورها
مصر باستان زندگی زمینی را فانی می دانستند.
آنها توجه کمی به ساختار منازلشان داشتند.
مقبره ها به عنوان خانه ابدی آنها بعد از مرگ شمرده می شد.
تلاش شگرفی برای ساختار مقبرها اعمال می شد.
اجساد در جعبه سنگی که به آن sarcophagus گفته می شد قرار می گرفتند.
مشخصات اجتماعی و باورها
بر این باور بودند که شخص مرده به تمام اجناس مادی خود نیاز دارد.
آرامگاه معمولا کلیه اجناس شخص مرده را بسته بندی می کرد.
اگر امکان تهیه وسیله ای نبود شکل آن را روی دیوار مقبره طراحی می کردند.
آرامگاه ها برای محافظت ازاجساد و اموال آن طلسم داشتند
Necropolis نام گورستان مرگ در شهر مردگان ودر در صحرا قرار داشت
معماری دوره مصر باستان
در پادشاهی قدیم فرعون و درباریانش درشهر Memphis زندگی می کردند.
زمان مرگ آنها را در سقاره که درNecropolis واقع شده دفن می کردند.
در آن دوره آرامگاه ها دارای معماری برجسته ای بودند.
ازآرامگاه ها به عنوان عبادتگاه استفاده می شد.
انواع هرم در مصر
معروفترین هرم پلکانی توسط Djoser ساخته شد.
یک مجموعه ای بینظیر در سقاره واقع درMemphis بود.
سرداب در بخش شمالی معبد قرارگرفته است .
هرم پلکانی در بخش میانی مجتمع بزرگ قرار گرفته است.
مجتمع شامل قصر، معبد و هرم پلکانی می باشد.
دورتا دور مجموعه را حصار دیواری به ارتفاع 33 متر احاطه کرده است.
پادشاهHuni اولین فردی بود که برای ساخت هرم در Meidum تلاش کرد .
ساختار آن شامل 7 پله هرمی با پلان مربعی شکل و ارتفاع 60 متر
شیبی با زاویه ° 52
این هرم مکانی برای شستن مردگان نداشت .
Snefru دو هرم ساخت.
اولین هرم به نام هرم bent در Dahshure با پلان مربعی شکل به ارتفاع 102 متر
هرم دارای زاویه در بخش میانی است و به همین علت نام آنرا Bent(به معنی منحنی) گذاشتند.
دومین و مهمترین هرم Snefru به نام هرم شمالی است که خود او در آن دفن گردید. و معروف به هرم Dahshur است.
به جای شیب با زاویه 52° از شیبی با زاویه ° 43 استفاده کرده که بنا را کوتاه نشان می دهد.
یک هرم به طور معمول دارای شیبی با زاویه 52° است
چگونگی ساخت آن
زاویه‌ی هر وجه این هرم ۵۱ درجه و ۵۲ دقیقه است که آنها را دقیقه منطبق
با چهار جهت اصلی قطب‌نما قرار می‌دهدهسته‌ی هرم بزرگ جیزه از بلوک‌های
سنگ آهک زردرنگ ساخته‌شده است و نمای بیرونی آنها که امروزه کاملاً از بین
رفته و مسیرهای داخلی هرم از سنگ آهک با رنگ‌های روشن‌تر ساخته شده‌اند.
اتاق داخلی هرم نیز از بلوک‌های عظیم گرانیتی ساخته شده است.
ورودی هرم بزرگ جیزه در وجه شمالی آن و در ارتفاع ۱۸ متری از سطح زمین قرار
دارد. یک راهروی شیب‌دار از این ورودی به سمت داخل و پایین هرم ادامه پیدا
می‌کند و به اتاقی ناتمام در زیر زمین ختم می‌شود. این مسیر رو به پایین
دو شاخه می‌شود و از طریق یک راهروی شیب‌دار رو به بالا، به اتاقی تحت
عنوان اتاق ملکه و یک راهروی بزرگ و اریب به میرسد .Grand Gallery نام
اهرام ثلاثه
هِرَم مَنقُرَع
هرم خفرع
پیکرتراشی
فرهنگ پیکرتراشی در مصر از ابتدایی‌ترین ایام حکومت فراعنه با دقت و اهمیت
وافر پیگیری می‌شد و از این رو در اندک زمانی به اوج و زیبایی رشد رسید.
مجسمه‌ها در بسیاری از موارد بخشی از مقبره به شمار می‌رفتند و به عنوان
کالبد ثانوی فرد متوفی تلقی می‌شدند. بدین معنی که چنانچه (در بقایای جسد
به رغم مومیایی کردن و روش‌های دیگر) خللی پیش می‌آمد، تندیس متوفی
می‌توانست چون جسم اصلی، جایگاهی برای اقامت و بقایای «کا» باشد. به همین
علت دقت بسیاری در شبیه‌سازی تندیس‌ها انجام می‌شد. مجسمه‌ها در عین شباهت
به متوفی دارای وقار و شوکتی درخور فراعنه و حالتی عمیق و ایستا شایسته
عالم خدایان بودند. نوع نشستن یا ایستادن این تندیس‌ها همواره با متانت و
قدرت و تعادل توام است.
در برخی از این تندیس‌ها حضور شخصیت‌ها و نمادهای آسمانی همچون الهه‌های نگهبان تاکیدی مضاعف بر قدرت خدایی فراعنه است.
در بعضی از تندیس‌ها هنر نقاشی و مجسمه‌سازی به کمک هم شتافتند تا اثر
نهایی جلوه‌ای طبیعی‌تر پیدا کند. به عنوان مثال، در تندیس شاهزاده راحوتپ و
همسرش که از جنس سنگ آهک ساخته شده، موها، ابروها، مژه‌ها و پوست بدن به
صورت رنگ‌آمیزی شده است. از رنگ لباس، نوع تزئینات (گردنبند و نوار پیشانی)
ملکه می‌توان اطلاعات ارزنده‌ای در مورد نوع آرایش و زیورآلات آن عصر بدست
آورد. ضمناً با مراجعه به آثار مختلف، از تندیس و نقش برجسته و نقاشی
می‌توان به طرز خاص لباس پوشیدن فراعنه، ریش مصنوعی آیینی، نوع خاص سربند
که ایشان را از دیگر افراد متمایز می‌ساخته و همچنین فیزیک چهره ایشان پی
برد.
یکی از زیباترین و استثنایی‌ترین تابوت‌ها که هم از لحاظ هنری ارزشمند است و
هم از لحاظ قیمتی بودن مواد و مصالح گنجینه‌ای بینظیر به شمار می‌رود،
تابوتی است از طلای ناب مرصع به سنگ‌های قیمتی و مینا متعلق به فرعونی به
نام «تون عنخ آمون» که در نوجوانی جان سپرد. ترکیب زیبای صورت که در آن
طراوت جوانی متوفی منعکس گشته و همراه رنگ چشم‌گیر طلا که با تزئیناتی
قیمتی به رنگ‌های قرمز، لاجوردی، فیروزه‌ای و سبر آراسته شده، ترکیبی در
نوع خود بینظیر ایجاد نموده است. البته واضح است که مجسمه‌ها فراعنه مصر
به منظور حفظ وقار و شوکت ایشان تاکید به مرتبه الهی پادشاهان همواره در
ایده‌آل‌ترین صورت جسمانی طرح می‌شده‌اند.
اما آثار دیگری هم وجود دارد که تمثال‌هایی غیرآیینی را با ترکیبات جسمانی
مردم عادی به نمایش گذاشته‌اند و از طریق آنها می‌توان به خصوصیات فیزیکی
واقعی و حالات طبیعی افراد پی برد. مجسمه ایستاده شیخ البلد یا کتخدا و
تندیس نشسته کاتب نمونه‌ای از هنر مجسمه‌سازی غیرآیینی مصر باستان هستند.
چیزی که در کلیه تندیس‌ها و سردیس‌های مصر، چه آیینی و چه غیرآیینی آشکارا
به چشم می‌آید، شناخت هنرمندان از آناتومی، استخوان‌بندی و کشش عضلات و
توانایی آنها در نمایش حالات چهره‌هاست. این دانش و تبحر که مربوط به 4500
سال پیش است و در بسیاری از موارد با شاهکارهای هنری قرن 19 و 20 قابل قیاس
و برابری است، هر بیننده ژرف‌بین را به تحیر و تحسین وامی‌دارد.
نقاشی
نقاشی با اشغال سطح و فضای کمتر، ویژگی دو بعدی و قابلیت استفاده از طیف
وسیعی از رنگ‌ها از لحاظ ثبت اطلاعات، نسبت به آثار معماری و پیکرتراشی،
اهمیت بیشتری دارد. موضوع نقاشی‌های این تمدن کهن را می‌توان به سه طبقه
کلی «اسطوره‌ای، آیینی و واقعه‌نگاری» تقسیم نمود.
در تصاویر اسطوره‌ای موضوع اثر، جهان خدایان و وادی پس از مرگ است. در این
تصاویر فرد متوفی در ارتباط با خدایان و نیایش آنان ترسیم می‌شده است. در
نقاشی‌های آیینی، توجه نقاش عمدتاً به مراسم سوگواری، تشییع جنازه و مراسمی
از این سنخ معطوف می‌شده است. از کشت و زرع، شخم با گاو، دامداری، قصابی و
ماهیگیری تا آرایش و تصویر جانوران مختلف و غذاهای گوناگون را دربر
می‌گیرد.
و....
